Op conceptueel en procesmatig gebied wordt er in de bouw mondjesmaat
geïnnoveerd. Maar er is vooruitgang. Op sociaal gebied kun je dat niet
zeggen, vindt John Kerstens, cao-onderhandelaar bij FNV Bouw.

Steeds meer bouwvakkers laten de zekerheid van een vaste baan varen en
beginnen voor zichzelf. Keer op keer blijkt uit cijfers van de Kamer van
Koophandel dat ze in de bouw de meeste nieuwe inschrijvingen hebben. Onder
deze inschrijvers is een groeiend aantal Polen.

"Blijkbaar is het interessant om in de bouw voor jezelf te beginnen,"
zegt bestuursvoorzitter Herman Hazewinkel van VolkerWessels, tevens
voorzitter van PSIbouw, een club die vernieuwing in de bouw nastreeft. Hij
heeft hier geen problemen mee.

Consultant Lenny Vulperhorst van AEF gaat een stapje verder: "Ik
vind eigenlijk dat er alleen nog maar ZZP-ers moeten zijn, zegt hij. "De
beste mensen beginnen voor zichzelf. Ben je tevreden dan huur je ze de
volgende keer weer in. Anders niet."

FNV Bouw maakt zich echter zorgen. "Voor sommige bouwvakkers is
zelfstandig worden wel een stap voorwaarts, maar voor veel anderen niet,"
zegt cao-onderhandelaar John Kerstens van FNV Bouw.

Onder de zelfstandigen zijn volgens Kerstens bovendien veel
schijnzelfstandigen. “Die zijn op papier zelfstandig, maar in de praktijk op
geen manier. Zij werken voor koppelbazen nieuwe stijl, zoals wij die noemen.
Daarnaast heb je nog mensen die zogenaamd bij een schoonmaakbedrijf of in de
landbouw werken. Die cao's zijn slechter. Maar zo iemand doet heus meer dan
de bouwplaats aanvegen.”

Mensen die ervoor kiezen voor zichzelf beginnen doen dat vaak omdat ze zo meer
kunnen verdienen. “Dat is leuk, nu het goed gaat, maar wat als het straks
weer minder gaat?” vraagt John Kerstens zich af. “Dan zakt de uurprijs
misschien wel van 35 euro per uur naar 20 en is er geen minimumloon dat je
daar tegen beschermt.

"Flauwe kul," vindt Vulperhorst. "Het is beter voor
jezelf te beginnen dan afhankelijk te zijn van een slechte werkgever."

Behalve met zelfstandigen wordt in de bouw ook veel met uitzendbureaus gewerkt
en dan in toenemende mate met bureaus die werken met Polen.

Op korte termijn is al deze flexibele arbeid handig voor werkgevers, zegt
Kerstens. “Voor het ene project heb je drie mensen nodig voor het andere
100.” Volgens de FNV snijdt de bouw zich op deze manier op lange termijn
echter toch in de vingers.

Kerstens: “Doordat het allemaal steeds losser wordt, voelen mensen
minder binding met de werkgever en het werk. Dat gaat ten koste van de
kwaliteit. Hier komt nog bij dat de bouw het zich, gelet op de situatie op
de arbeidsmarkt, helemaal niet kan veroorloven mensen geen perspectief te
bieden."

Wat de vakbond betreft moet de bouw “eindelijk” werk maken van een serieus
personeelsbeleid. “Dat houdt ook in dat er op een nette manier werk gemaakt
wordt van het aantrekken van vrouwen en allochtonen.”

Maar de belangrijkste uitdaging is toch wel het vasthouden van
personeel. “De bouw heeft een personeelsprobleem. Veel ouderen gaan met
pensioen en veel jonge mensen die instromen zijn binnen vijf jaar weer weg.
Blijkbaar is de prikkel om te blijven niet zo groot. Dat zou kunnen komen
door de manier waarop ze behandeld worden, het gebrek aan zeggenschap over
de eigen werktijden en de zeer beperkte mogelijkheden voor het werken in
deeltijd.”

Hazewinkel van VolkerWessels bestrijdt het beeld van achteruitgang op sociaal
gebied. "Kijk je naar de arbeidsomstandigheden, dan is het toch veel
veiliger geworden. Ook de werktijden zijn aangepast. Er wordt alleen nog 's
nachts en in het weekend gewerkt als dat niet anders kan, aan het spoor
bijvoorbeeld."

Het aantal vrouwen neemt toe in de bouw, zegt Hazewinkel. Deeltijdwerk
komt wel voor, maar werk op locatie is hiervoor toch minder geschikt, aldus
Hazewinkel. "Mensen werken in teams van twee of drie." Wat het
uitmaakt als er op woensdag twee in plaats van drie bouwvakkers in een busje
zitten? "Weet je wat het kost als er niemand op een bouwplaats staat?
Voor ons in het belangrijk dat er op een bouwplaats zo snel mogelijk wordt
gebouwd. Heb je het over kostenbesparing: door snel te bouwen, bespaar je
pas echt."

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl